Ingiltere Veliaht Prensi Charles’in topladigi zirvede bir araya gelen ve aralarinda Nobel ödüllü 20 uzmanin da bulundugu bilim adamlarina göre, küresel isinmadaki 2 derecelik artisin daha da yükselmesi dünyada nükleer savas etkisi yaratacak. Acil önlem alinmazsa 2015’e kadar Londra, Paris ve Kopenhag’i sular yutacak.

ARALARINDA Nobel ödüllü 20 uzmanin da bulundugu bir grup bilimadami, Ingiltere Veliaht Prensi Charles’in Londra’da topladigi olaganüstü zirvede küresel isinmanin tehlikelerini tartisti. Sempozyumdan çikan sonuca göre, küresel iklim degisikliginin yarattigi tehdit, bir nükleer savasinkinden farksiz. Bugüne dek 2 derece artan küresel iklim sicakligi kontrol edilmesi sart. Üç günlük zirvenin sonuç bildirisine göre, küresel sera gazlari, 2015 yili itibariyle tavan yapacak. Yáni özellikle Hindistan ve Çin’in hizla artan karbondioksit saliminin 6 yil içinde dizginlenmesi gerekiyor. Zira su anda küresel sicaklik ortalamasi 2 derece artti bile. Bu 2 derecelik esigin geçilmesi durumunda, dünya çapinda okyanus ve deniz seviyelerinde devasa yükselisler yasanacak. Londra, Paris ve Kopenhag gibi kiyi sehirleri sular altinda kalacak. Sonuç bildirgesinde söyle dendi:

Termonükleer bomba

"Uygarliga yönelik tehdidin boyutu, termonükleer silahlara denktir. Iklim degisikligiyle küresel mücadelenin boyut ve aciliyetinin buna göre degerlendirilmesi gerekir. Ekonomik krizin sürdügü bu günlerde her seviyede hükümetler ve bilimsel camia, is dünyasi ve sivil toplumla birlikte, karbon yogun ekonomilerimizi sürdürülebilir sistemler haline getirmeye yarayacak bu tarihi firsati degerlendirmelidir. Bunun aciliyetini hepimiz kabul etmek zorundayiz."

Yilda 300 bin ölü

BM eski Genel Sekreteri Kofi Annan’in kurdugu Küresel Insaniyet Forumu’nun hazirladigi son raporda ise dünyada her yil 300 bin kisinin iklim degisikligi nedeniyle öldügü sonucuna varildi. Alaninda en kapsamli rapor olan belgede, küresel isinmanin maddi maliyetinin de yilda 125 milyar dolari astigini gösterdi.

Beyaz çatilar

Iklim degisikligiyle mücadelede asil is hükümetlere ve büyük sirketlere düsüyor. Ancak basta ABD Baskani Barack Obama’nin çevre danismani Steven Chu olmak üzere birçok bilimadami, sokaktaki adamin da bu mücadeleye katkida bulunabilecegi görüsünde. Yapilabilecek en basit is, ev çatilarini beyaza boyamak. Böylece özellikle sehirlerde günes isinlari emmek yerine yansitiliyor ve sera etkisi azaliyor.

Hükümetinize iklim için baski yapin

BIRLESMIS Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-mun, "Gezegeniniz Yardiminizi Bekliyor" temasiyla bugün kutlanan Dünya Çevre Günü’nde, herkesi üzerine düseni yapmasi için harekete geçmeye çagirdi. Ban Ki-mun, "Dünya Çevre Gününde herkesi gezegenimizi daha yesil ve daha temiz yapmak üzere somut adimlar atmaya çagiriyorum. Isiklari söndürün. Toplu tasim araçlarini kullanin. Geri dönüsüme katkida bulunun. Agaç ekin. Mahallenizdeki parki temizleyin. Sirketleri çevreye olan etkilerinden dolayi sorumlu tutun" dedi. Aralik ayinda Kopenhag’da yapilacak çevre görüsmelerinden mutlaka sonuç alinmasi gerektigini vurgulayan Ban, "Hükümetlere iklim degisikligi konusunda anlasmaya varmalari için hep birlikte baski yapmaliyiz" diye konustu.

Hazar 6 metre çekilecek

DÜNYA Bankasi tarafindan hazirlanan bir rapora göre, iklim degisikliginin Türkiye’nin de dahil oldugu bölgedeki sonuçlari beklenenden daha kötü olacak. Dünya Çevre Günü öncesinde hazirlanan rapora göre, özellikle eski Dogu Bloku ülkelerinde, geçmis dönemde ve eski Sovyetler Birligi’nin dagilmasindan bu yana geçen yillarda çevre politikalarina önem verilmemesi nedeniyle, iklim degisiminin etkileri bölge ülkeleri açisindan agir olacak. Türkiye’nin de içinde bulundugu Adriyatik’in dogu kismi ve Türkiye’nin Akdeniz Kiyilari havzasi da olumsuz etkilenecek bölgelerden biri. Türkiye’nin Akdeniz kiyilarinin bazi bölümleriyle, Hirvatistan ve Arnavutluk’un Adriyatik kiyilarinin bazi kesimleri, firtina taskinlarindan, tuzlu deniz sularinin yer alti sularina sizmasindan etkilenecek. Kapali bir su havzasi olan Hazar Denizi’nin düzeyi de, buharlasma nedeniyle, 21. yüzyil sonunda bugünkü düzeyinin 6 metre altinda olacak. Bu durum, denizdeki özgün balik nüfusunu ve kiyi altyapisini olumsuz etkileyecek.

Ne olacak bu dünyanin hali

Küresel isinmadan sadece insanlar degil, hayvan türleri de olumsuz etkileniyor. Proboskis maymunlari da tehlikede olanlardan. Proboskisler güneydogu Asya adalarindan Borneo’da, tropik bitkilerin bulundugu ve çürümüs bitkilerin olusturdugu batakliklarda yasiyor. Dogal yasam alanlari arazi islahi, tek tip tarimcilik ve agaçlarin kesilmesinden dolayi gitgide daraliyor. Dogal yasam alanlarinin azalmasi ve avlanma nedeniyle bu uzun burunlu maymunlarin nesli tükenme tehlikesi altinda.

Sincaplara savas

Ingiltere Veliaht Prensi Charles ise, Ingiltere ormanlarini mahveden gri sincaplara karsi savas açti. Ingiltere’nin yerel "kizil sincap" türünü çogaltarak, bu "yabanci düsmanlardan" kurtulmayi amaçliyor.

Arilar azaliyor

Ingiltere Kadin Enstitüsü de, bos arazilere, kamusal alanlara ve yol kenarlarina daha fazla kir çiçegi ekilerek ari nüfusunun artirilmasi gerektigini açikladi. Artan sicakliklar arilari öldürüp göç etmeye zorlarken, bal üretimini de düsürmeye devam ediyor.

’Idam’a isyan günü

KÜLTÜR ve Turizm Bakanligi tarafindan Bodrum Yarimadasi’nin Akdeniz foklarinin barinma alani olan Gündogan, Yalikavak ve Göltürbükü beldelerinin "Turizm Merkezi" ilan edilmesine isyan eden 45 sivil toplum örgütü, bugün kentte "Tarihe ve dogaya dokunma, yagmaya talana son" eylemi düzenleyecek. Eyleme öncülük eden Mavi Yol girisimi adina konusan Filiz Dizdar, "Bodrum özellikle son 9 yildir Kültür ve Turizm Bakanligi ile Çevre ve Orman Bakanligi’nin yaptigi planlarla hem denizden hem karadan rant saldirilarina maruz kaliyor. Hukuk yoluyla mücadele ederek, 5 bin yillik geçmise sahip antik kentin ranta kurban edilmesini önlemek için eylemlerimizi sürdürecegiz" dedi. Mugla Barosu Baskani Mustafa Ilker Gürkan da Mugla, Aydin ve Denizli’nin tamamini kapsayan 1/100 binlik Çevre Düzeni Plani’nin askiya çiktigini belirterek, bölgedeki sivil toplum örgütlerine plana zamaninda itiraz etmeleri çagrisinda bulundu. Gürkan, "Planda 2 bin 500 yillik antik Lagina kenti arkeolojik SIT alani olarak gösterilmemis" diye konustu.

Kizilçam yerine yangina dayanikli ormanlar

Çilem KAYA / ANKARA

ORMAN yanginlarinda 1937’den bu yana Istanbul’un yüzölçümünün üç kat büyüklügündeki alani kaybeden Orman Genel Müdürlügü, kizilçam gibi kolay yanan orman alanlarini yangina dayanikli agaç türleriyle destekleyecek. Yüzölçümünün yüzde 27.2’si orman alanlariyla kapli Türkiye’de, ormanlarin büyük kismi kolay yanan çam agirlikli. OGM’nin Antalya-Serik yanginindan sonra baslattigi ve çevre örgütlerinin destek verdigi Yar-dop projesinin bu etkiyi azalmasi bekleniyor. Orman Genel Müdürlügü yetkilileri projeyle ilgili su bilgileri verdi: "Ülkemizin büyük bir bölümü Akdeniz iklim örtüsünde yer aldigindan sürekli yangin tehdidi altindadir. Yangin son derece duyarli kizilçam gençliklerinin bulundugu bu alanlar Yar-dop projesiyle yangina dayanikli servi, yabani zeytin, defne ve yaprakli agaç türleriyle desteklenecek. Bu agaçlar yanginin yayilmasini önleyecek. Projeyi ilk etapta, Antalya - Serik, Tasagil, Mersin - Gülnar, Çanakkale, Izmir - Gaziemir bölgelerinde baslattik.

TEMA’dan destek

Projeyi desteklediklerini bildiren TEMA Orman Bölüm Baskani Orman Yüksek Mühendisi Hayrullah Oguz ise "Bu çok olumlu bir proje. Sistematik bir düzenle yanginda kizilçam agaçlarini tecrit ederek daha az hasar meydana gelir. Tarla ile orman arasina dikilebilir. Yöreye uygun türlerle bu projenin basarili olacagini düsünüyorum" dedi.

Isveç’e 100 bin yillik nükleer çöplük

ISVEÇ, nükleer atiklarin 100 bin yildan fazla süre saklanmasi planlanan dünyanin ilk atik tesisini insa etmeye hazirlaniyor. Projeden sorumlu Isveç Nükleer Yakit ve Atik Yönetim Sirketi’nin açiklamasina göre, ultramodern tesisin, Stockholm’ün 200 kilometre kuzeyinde Östhammar yakinlarindaki Forsmark’ta insa edilmesi planlaniyor. Nükleer atiklarin, yerin 500 metre altinda bakir sandiklarda saklanacagi tesisin insaatina 2016’da baslanmasi, açilisinin ise 2022-2024 yillari arasinda yapilmasi düsünülüyor. Yillardir kullanilan nükleer enerjiyle, dünya elektrik üretiminin yüzde 14’ü karsilaniyor. Ancak nükleer atiklar için henüz herhangi bir depolama tesisi veya sürekli depolama çözümü bulunmuyor. Isveç, Finlandiya ve Fransa depolama merkezlerini 2030’a kadar insa etmeyi amaçliyor. Isveç teknigiyle iki ton kullanilmis yakit her biri 25 tonluk bakir kaplama sandiklarda muhafaza ediliyor. Özel bir teknikle agzi kapatilan kaplar, bir tünelde depolaniyor.

’Yuva’ belgeseli 90 ülkede birden gösterime giriyor

ÇEKIMLERI 3 yil süren ve 54 ülkede havadan çekilen görüntülerle hazirlanan Yuva (Home) belgeseli, bugün Dünya Çevre Günü’nde 90 ülkede yayinlanacak. Filmin ayni günde yayinlanacagi ülke sayisi bir rekor olacak. Türkiye’de NTV’nin 20.00’de yayinlayacagi belgeselin yönetmenligini Yann Arthus-Berntrand, anlaticiligini Glenn Close üstlendi. Belgeseli hazirlayan uzman ekip, dünyanin kurtarilmasi için hálá geç olmadigini düsünüyor.

Selçuk YASAR / ISTANBUL