Ölümcül hastalıklara çare bulunamayabiliyor. Her geçen gün yeni buluşlarla ortaya çıkan tıp dünyası her biri için yeni çareler arıyor. Fakat bazı hastalıkların çaresinin bizlerde olduğunu biliyor muydunuz?

İnsanların hastalanma nedenlerinin çoğu bellidir; kalp hastalıkları. Ama onlara neden olan şeyler daha da önemlidir. Bu hastalığın genetik mirasla gelmesini engelleyememekte olsak ta diğer oluşum faktörlerini etkileyebiliriz. Bunlar sağlığımıza direkt etki eden beslenme faktörleridir.

İlaç tedavisinin, hastalığa yakalandıktan sonra risk faktörlerinin ortadan kaldırılması tedavisinin (sekonder korunma) ve risk faktörlerinin yönetiminin hastanın ömrünü uzattığı, hatta balon, stent ve by-pass tedavisiyle aynı ömrü sağladığı gösterilmiş vaziyette. Dolayısıyla şu anda balon, stent ve by-pass yerine ilaçla ve risk yönetimiyle, yani ikincil korunmayla iyileşme sağlanabiliyor.

Nedir Bu korunma yöntemleri?
Damar hastalığına yol açan faktörlerin başında kolesterol geliyor. Sonra tansiyon, sigara, şeker ve aile geçmişi. Ailenizi yani genetik mirasınızı değiştiremezsiniz ama diğer faktörlerin hepsini değiştirebilirsiniz. Bunun için de sadece bilinçli beslenme yeterlidir.

Kolesterolü kontrol altına nasıl alırız?

Sağlıklı beslenme anahtar cümledir. Ne kadar iyi beslenirseniz beslenin, ne kadar spor yaparsanız yapın, ne kadar kilo verirseniz verin, kolesterol yine de yüksek kalabilir. İşte o zaman ilaç tedavisine başvurmak orunda kalıyorsunuz. Satin grubu ilaçlarla özellikle zararlı kolesterolü (LDL kolesterol) çok düşürmek mümkün. Eskiden 120’leri normal kabul ederdik, şimdi kolesterolü 70’in altına çekmek damar darlığının gerilemesine bile yol açıyor. Dolayısıyla satin grubu ilaçları kullanmak hastanın ömrünü uzatır vaziyete geldi.

İyi beslenmekten neyi anlamalıyız?

Mümkün olduğu kadar yağdan fakir besleneceksiniz. Özellikle tereyağı, margarin ve bütün katı yağlardan uzak duracaksınız. Sıvı yağları, zeytinyağı, ve benzerlerini ölçülü miktarda, sebzeyi, meyveyi ön planda tutarak beslenmek lazım. Tavuk ve özellikle balık etini de derileri hariç tüketmek gerekiyor. Sakatat hiç tüketilmemeli. Karides, kalamar gibi deniz hayvanları kolesterol bakımından zengindir. Dışarıda satılan bütün poğaça, açma, ve fast foot’ un her türlüsünden uzak durmak gerekiyor. Kolesterolü en çok aldığımız besinlerden biri de süt ve süt ürünleridir. Peynir, yoğurt ve sütün de az yağlılarını tüketmemiz gerekiyor. Kuruyemişlerden fındık, ceviz, badem, az miktarda tüketildiği taktirde faydalı etkileri var. Ama avuç avuç yediğinizde çok kalori, alırsınız. Ekmeği kepekli tercih etmelisiniz.

Nasıl bir hareketli yaşam, nasıl spor?

Önerimiz yürüyüş. Erkekler için yürüyüş günde beş kilometre 45 dakikada bitecek şekilde, kadınlarda ise beş kilometre yaklaşık 55 dakikada bitecek şekilde tempolu olmalı. Yürüyüş haftanın yedi günü yapılmalı. Yapamıyorum diyenler minimum 5 gün yapmalı.

Yürüyüş nerede yapılmalı?

Düz yolda yapılacak, yokuş olmayacak ve mümkün olduğu kadar hava temiz olacak. Yani etrafımızda egzoz, duman karbonmonoksit tüketimi çok fazla olmayan bir yerde yapacaksınız.

Günlük hareket olanağını maksimum seviyede tutmak sporun yerine geçer mi?

Geçemez “Ben hergün evimden işe giderken 25 dakika yürüyorum” diyorlar. Bizim istediğimiz tempo, yüksek bir tempo yani hafif terleyecek şekilde. Yüzme tercih edilirse her gün 20 dakika ile yarım saat yüzülmelidir.

Kalp krizi hangi nedenlere bağlı olarak çıkar?

Damarlar üç tane iç içe geçmiş borulardan oluşan yapılardır. Zamanla kolesterol, sigara, tansiyon etkisiyle en iç tabakada bozulma başlar. Üst tabakayla orta tabaka arasında kolesterol birikir. Bu da damarı daraltır. Bu daraltma yüzde 100’ ulaşırsa kalp krizi oluşur. Tıkanan damar neresini besliyorsa kalbin o bölümü ölür. Örneğin yüzde 20’ lik bölümünü besliyorsa ve tıkandıysa o bölüme kan gitmez. 6-8 saat içinde açılmazsa 10-15 saat sonra kalp kası ölür. Dolayısıyla kalbin yüzde 20’ si çalışmamaya başlar. Bütün vücuda kan pompalayan bir organın yüzde 20’ sinin çalışmaması krizdir.

İnsan kalp krizi geçirdiğini nasıl anlar?

Krizin belirtisi göğüs ağrısıdır. Her zaman bu olmayabilir. Yaygın göğüs ağrısıyla beraber omuzda, kolda çenede de ağrı olabilir. Sadece sağ kola ağrı vurabilir. Sırta yada karına mide ağrısı gibi vurabilir. Ama en klasik şekli göğüste ezici bir ağrı oluşmasıdır. Beraberinde terleme, bulantı olabilir, kişi bayılacakmış gibi hisseder. Hastanın yapabileceği tek şey en kısa zamanda ambulansla hastaneye taşınmasını sağlamak. Kendi başına yapabileceği bir şey yok.

Kalp hastalığı cinsel hayatı olumsuz etkiler mi?

Kalp hastalığı kalp yetmezliği düzeyindeyse ve kalbin pompa gücünde bir problem varsa olumsu etkiler. Ama kalbin pompa fonksiyonu bozulmamışsa sadece kalp damar darlığı varsa ve hasta tedavi edilmişse cinselliğini olumsuz yönde etkilemez. Ama hasta tedavi edilmişse 3-4 ay geçmesini beklemesini öneriyoruz.

Doğum kontrol hapları kalp krizine neden olabilir mi?

Damar sertliğine ve hipertansiyona neden olabiliyor. Menopoz sonrası kullanılan hormon hapları ise kalp ve damar sağlığı açısından yararlı.

Kaynak:

Haftalık Dergisi 212. Sayı