|
 
1. Bölüm:
TIP
Soğuktan donmuş,
uzun dakikaları belki de saatleri tek bir mekanda ve aynı
görüntüye bakarak geçirmiştim beklerken. Tek bir görüntü ve tek
bir mekan vardı çünkü baktığım yerde. Metrodan çıkan, durağa
gelip otobüslerine binip giden, soğuktan kaçmak için bir yerlere
koşar adım giden insanlar. Oysa neler yapmayı planlıyordum. Yeni
aldığım gazeteleri, dergileri okuyacaktım, bir de sinemaya
gidecektim o sabah. Yeni yıla girmiştik ve bütün yayınlarda
2003’ ten enstantaneler olacaktı. Bu daha birkaç hafta devam
ederdi. Ama durakta dakikalarca beklemiştim.
Soğuk havada,
rüzgârlı yağmurdan kurtulabilmiştim; kendimi attığım her tarafı
camlarla çevrili yeni İstanbul duraklarının bir örneğine elimde
yarısı ıslak yarısı kuru gazeteleri tutarken. Uzun lafın kısası;
sonunda otobüse binmiş, bir de yer bulmuştum kendime. En
samimisinden bir vurdumduymazlıkla kimseye yer vermiyor ve
kaybettiğim zamanı değerlendirmeye çalışıyordum elimdeki gazete
yayınlarını okumaya çalışırken. Otobüslerde ne kadar zorlanılır
gazete okurken... Zordur, zaten yeri değildir. Hep ilgimi
çekmiştir otobüslerde güzel güzel gazetelerini, dergilerini
okuyan insanlar. Bir deneyeyim dedim. Zor olacaktı; çünkü
gazeteyi katlamadan okuyabilenlerdenim.
Derken, günün
sonunda edindiğim bir çok bilgi olmuştu bir şekilde. Ve bunlar,
bence çağını merak eden her insanın bilmesi gerekli şeylerdi. Ve
aşağıdakileri buldum, buyrun:
Kök Hücreden
Sperm ve Yumurta Oluşturuldu...
Bütün hücrelerin başlangıcını oluşturan
Embriyonik kök hücrelerinden, laboratuvarda, hem kadın yumurtası
hem sperm elde edildi. Yılın sonlarına doğru gerçekleştirilen bu
sürpriz keşif sayesinde bol miktarda kadın yumurtası elde
edilebilir ve bazı hastalıkların tedavileri için, hastaya özel
kök hücreleri üretilebilir. Deneyler, bu sperm ve yumurtanın
üreme kapasitelerine sahip olduklarını da gösterdi. Bu sürpriz
gelişme etik bir sorun da yarattı: Acaba anne babası belli
olmayan çocuklar doğrulmalı mı?
Erkekler Yok
Olabilir Mi?..
Erkekliği belirleyen Y kromozomunun genetik
şifresi çözüldü ve bu kromozomdaki 59 milyon bazın yarısı, işe
yaramaz ve anlaşılması olanaksız bulundu. Bu gelişme, erkeklik
kromozomunun giderek küçüldüğü tartışmalarını başlattı. Bazı
bilim adamları bu durumu Y kromozomunun giderek yok olduğunu
gösterdiğini ileri sürdü. Bilimin klonlama yöntemini keşfiyle,
zaten erkeklik kromozomuna gerek kalmadığı da ileri sürüldü. Y
Kromozomu giderek yok olacaksa, beş bin kuşak sonra
erkeklerin canlılar dünyasından ortadan kalkacağı da hesap
edildi. Tabii, bu bilim dünyasında daha uzun tartışmalara
yol açacaktır.
Beyin...
Bilim adamları, disleksia (okuyamama)
hastalığının ilerlemesine neden olan ilk geni belirledi.
Deneylere göre, duygusal olaylara ait hatıraları canlandıran,
ancak bu olaylardan hemen önce olanların hatırlanmasını
engelleyen biyolojik bir mekanizma vardı. Diğer araştırmalara
göreyse, öğrenilen yeteneklerin hatırlanması, gece uyuyarak
mümkündü.
Beyin hücreleri için bir koruyucu üretme işlemine katılan
genlerin değiştirilmesinin, şizofreni ile bipolar bozuklukla
bağlantısı saptandı.
- Uyumada zorlukların, sağlıklı ve yaşlı kimselerin, doğal
nedenlerden daha fazla ölümüne sebebiyet verdiği saptandı.
Eşine, dostlarına ve çevresine yardımcı olan yaşlıların, bunu
yapmayanlardan daha fazla yaşadıkları belirlendi.
Moleküler
Biyoloji...
- Omurgasızların, östrojen ve diğer steroitlere
tepki veren proteinlere sahip olmaları, bu hormonal sistemin
sanılandan daha önce evrildiğini gösterdi.
- Mikrobiyologlar, bakterileri enfekte eden virüs olan
bakteriyofajların, çok geniş çeşitliliğe sahip olduklarını,
okyanus ve toprakta bol miktarda bulunduklarını keşfetti.
- Fare embriyonlarından geliştirilen hücrelerin, yumurta dahil
neredeyse her türden hücre tipine dönüşebildiği kanıtlandı.
- Hayvan spermlerinin, yumurtayı ararken sıcaklık değişimlerini
ve kokuları takip ettikleri ve spermin bu özelliğinin, yaş
ilerledikçe kaybolduğu bulundu.
- Bir genetik araştırmaya göre, Asya’da her 12, dünya çapındaysa
her 200 erkekten biri, Y kromozomunun, Cengiz Han veya onun
askerlerine kadar ulaşan bir türünü taşıyor.
- Genetik alanda tartışmalar yaratan, farklı bit türlerinin gen
yapısı üzerindeki bir araştırmaya göre, insanlar giyinmeye ilk
kez 72 bin yıl önce başladılar.
- Bilim adamları, memelilerin iç kulaklarında yeniden sese
duyarlı hücrelerin geliştirilmesinin mümkün olduğunu gösterdi.
- Bilim adamları, iç organların sağa veya sola
yerleştirilmesine, embriyon içindeki elektrik alanının karar
verdiğini öne sürdüler.
Biyotıp...
- Östrojen ve sentetik progesteron alan yaşı
ilerlemiş kadınların, inme yaşama veya Alzheimer hastalığına
yakalanma riskinin daha yüksek olduğu kaydedildi. Bu hormonların
çok düşük dozlarınınsa, kadınlarda menopoz öncesi kemik
yoğunluğunu, yan etki yaratmaksızın arttırdığı bulundu.
- Araştırmacılar, yerfıstığına alerjiyi önleyici ilk hapı buldu.
- Bazı Viagra hastalarında görülen kalp krizinin nedeninin,
kanın pıhtılaşmasında etkili bir enzim olduğu görüldü.
- HIV virüsü taşıyan annelerin bebeklerine ilaç verme, emzirme
yoluyla hastalığın bulaşma olasılığını azalttı. 3 deney
aşamasındaki AIDS ilacı, olumlu sonuçlar verdi.
- Genlerin aktivitelerini gösteren manyetik rezonans
görüntülemedeki ilerlemelerin, prostat kanserinin şiddetli
türlerinin tanımlanmasına yardımcı olabileceği sanılıyor.
- Araştırmacılar, üst akciğer bölümlerinin hastalıklı
bölümlerinin ameliyatla alınmasının anfizem hastalarının daha
iyi nefes alıp vermesini sağladığını doğruladılar.
- Sağlıklı insanların kalp hastalıklarının belirteçleri arasında
adiponektin bileşiği ile koroner arterlerdeki kalsiyum miktarı
gösterildi.
- Memantin ilacı, ileri safhadaki Alzheimer hastalığının
ilerlemesini yavaşlattı. Aynı hastalarda bulunan plakların
oluşumu, petri kabında kanser ilacı Gleevec sayesinde azaltıldı.
- Doğduklarında, kanı filtre eden nefronların tamamına sahip
olmayan kimselerin, yüksek tansiyona sahip oldukları belirlendi.
RNA ile
Tedavi...
DNA, biliyorsunuz, kalıtım bilgilerini taşıyor.
RNA da, DNA’nın bu şifreleri çözerek hayata geçiren sistemin
adı. Bilim adamları RNA’ ların mikrolarını buldu ve bu mikro
RNA’ ların hücrelerin davranışlarında büyük bir rol oynadıkları
ve embriyonun kan hücre sistemini oluşturan kök hücrelerinin
yönlendirilmesine yardımcı oldukları görüldü. Bilim, şimdi bu
mikro RNA’ larla çok önemli bazı hastalıkların kesin tedavi
edilebileceğine ilişkin çok önemli bulgulara ulaştı.
Araştırmacılar, bir genin RNA sinyalini etkisiz hale getirince,
hücrenin tüm genetik işlev ağını belirliyorlar.
Kimya...
- DNA’yı temel olarak kullanan araştırmacılar, deney tüplerinde
kendiliğinden birleşen karbon nanotüp transistörler
geliştirmenin bir yolunu buldular. Bu başarı, bu
nano-bileşenlerden elde edilen daha karmaşık devrelerin de önünü
açtı.
- Deri altına yerleştirilen biyolojik olarak zarar vermeyen
polimer bir mikroçip, belirlenen aralıklarda istenilen ilaçları
depolayıp aktarabildi. Bu, hap ve iğne gereksinimini ortadan
kaldırabilir.
- Kimyagerler, 11 Eylül saldırıları sonrasında, en küçük
kimyasal veya biyolojik silah örneğini bile saptayabilecek
taşınabilir cihazlar geliştirme yarışına girdi.
- Çok büyük miktarda dijital veriyi sürekli olarak saklayacak
ucuz maddelerin üretilmesi için, araştırmacılar elektrik ileten
plastik maddelerden hafıza cihazları geliştirdiler.
- Deneylere göre parafin mumu, mekiklerdeki ek motorlarda
kullanılan yakıtın yerini alabilecek ve varolan en ucuz, güvenli
ve çevre için temiz roket yakıtı üretilmiş olacak.
Gıda Bilimi
ve Beslenme...
-
Çok az
miktarda içki, orta yaşa gelmeden iyileştirici etkiye sahip
olabilir.
- Besinler ve ilaçlar aracılığıyla çok fazla A vitamini
tüketen kimselerde, vitaminleri normal miktarlarda alanlardan
daha fazla kalça kırılmaları yaşadıkları tespit edildi.
- Kronik stres, kişilerin daha fazla yağlı yiyecekler
yemelerine neden olabilir, çünkü aşırı miktardaki yağ beyni
dinginleştirir.
- Ayda yalnızca bir kez yenen balık bile, en fazla
görülen felç türüne karşı koruma sağlar.
Kaynak
Hürriyet,
Sabah, Vatan, Akşam Gazeteleri
wolkan98@hotmail.com
İstanbul - 27.01.2004
http://gulizk.com
|
